Sahne tasarımında 50 yıl: Osman Şengezer:

İnsan ancak çok ama çok sevdiği bir işi, tutkuyla bağlı olduğu bir işi iyi yapabilir... Buna hep inandım. Bu inancımı en  iyi kanıtlayanlardan biri de   sahne ve giysi tasarım ustası Osman Şengezer. 

Birkaç gün önce 50. sanat yılını dostlarıyla kutlayan Osman Şengezer'de bu tutku, onun yaşamıyla sanatını biricik ve tek kılmıştır. Bu tutku yaşamını sanata; sanatını yaşama dönüştürmüştür.   Hepsi bu kadar değil. Bu tutku onu daha çok öğrenmeye, daha çok bilmeye, birikimine birikim katmaya,  mükemmeli kovalamaya, sürekli çalışmaya yöneltmiştir.   Bu tutku, onun yaratıcılığını, düş gücünü  bilemiştir. Bu tutku  onu sonsuz bir alçak gönüllülüğe  yöneltmiştir; kişiliğini ve kimliğini oluşturmuştur.  İşte "emeğim kimliğimdir"in en mükemmel örneklerinden biri.

Opera, Bale ve Tiyatro

Sahne tasarımı,  sanatın çok farklı alanlarını, farklı disiplinleri bir araya getiren, çok yönlü, çok sesli, çok renkli bir bütünlük...Resim, hetykel, mimari, sanat tarihi, arkeoloji , resim, grafik, mühendislikten  tutun, edebiyat, tiyatro , müzik, dans   koreografi, dramaturji'den geçerek,     tarih, coğrafya bilincine, ekonomi ve toplum bilimlerine uzanan bir yelpazede  gerçekleşen  yaratıcı bir eylem.

Sahnede, yazarla, besteciyle, yönetmenle, dramaturgla   birlikte soluk alıp vermeyi gerektiren... Işıkçısıyla,  terzisiyle, marangozuyla,  makyajcısıyla  işbirliği içinde  sürdürülen bir iş!   Salt görselliği aşan bir iş! Milyonlarca parçayı bir araya getiren bir orkestra şefinden farksız...

Dile kolay tam elli yıldır, hiç ara vermeden opera, bale ve tiyatro için sahne tasarımı, dekor ve kostüm  tasarlıyor .

Bu ülkede yaşayıp tiyatro,  opera, bale, dans,  müzikal temsilleri izlemiş her insanın  onun çalışmalarından biri ya da birkaçıyla karşılaşmamış olması imkansız! 

 Aklıma ilk gelenler "Turandot" , "Saraydan Kız Kaçırma" "Il Trovatore", "Aida" , "Othello"  gibi  İstanbul Devlet Operası'ndan izlediğimiz  görkemli operaları ya da "Kuğu Gölü", "Bebek", "Yoz Döngü", "Hürrem Sultan" gibi baleler... Kİtabın adı "Hayatını Seçen Kadın" (Doğan Kitap)  Alt başlık: "Hocaların Hocası"  .

Ama  ben taa en gerilere 60'lı yıllara dönüp  daha nice oyun için gerçekleştirdiklerini de unutmadım: Genco Erkal'ın ilk "Bir Delinin Hatıra Defteri", Ankara Sanat Tiyatrosu'nda Nevra Serezli ve Genco Erkal'lı    "Durdurun Dünyayı İnecek Var"  ,  "72. Koğuş", "Bir Pazar Gezintisi" , "Sarıpınar 1914"  ...  Sonrakji yıllarda  Kenterler'de, Müşfik Kenter'li muhteşem  "Cyrano de Bergerac", "Arzu Tramvayı..." "Ben Anadolu"... Ah asıl Nisa Serezli ve Toga Aşkıner  Tiyatrosunda sayısız dekor... Dormen Tiyatrosu'nun belli başlı başarılarından hangisini anımsasam ki:  "Şahane Züürtler"den "Uyy Balon Dünya" ya da "Geceye Selam" uzanan nice oyunb,i nice müzikal...

Görselliğin ötesinde

Şu yukarıda saydıklarım , ilk anda benim görümün önüne gelenler. Başkaları Osman Şengezer'in başka işlerini aklına getirecektir. Hemen belirteyim.  Osman Şengezer'in sahne tasarımları tamam  o dev operalarda müthiş görkemlidir  ; "kitch" tuzağına düşmeden  sahneyi sonsuz zenginleştirir. Ancak bunun ötesi var: Şöyle ki onun tasarımları sadece görselliğe dayanmaz.   Görsellikle işlevsellik onda bir bütündür. 

 Tanıdığım sayısız tiyatro, opera, bale yönetmeni  işte salt bu nedenle Osman Şengezer'le çalışmayı yeğler.  Görselliğin ötesinde, düşünceyi, elle tutulamayanı gerçekleştirmek için... Soyut düşünceyi , izlenimi, yorumu ,  somut kavrayışa , somut algılamaya dönüştürmek için...

Geriye kalıyor dost insan Osman Şengezer ve o sonsuz tevazu. (Alçak gönüllülükte öte bir tevazu) Yayınlanan kitapları  tanığımdır. İşte   "Dekor ,Kostüm",  "Yazılar" "Bence Dekor ve Kostüm"  ve  "Dekor ve Kostümlü Anılar" kitapları.

 Bu dört  kitabına beşincisini  ekledi  Osman Şengezer .  Hem çok yararlı, hem de onun kişiliğini ortaya koyan bir eser yarattı: "Cumhuriyet Dönemi Türk Gösteri Sanatları Öncü Sahne Tasarımcıları"... Kendi yazdığı bu kitapta Turgut Zaim, Tarık Leventoğlu, Ulrich Damrau, Refik Eren, Hüseyin Mumcu, Turgut Atalay, Max Meinecke, Acar Başkut, Doğan Aksel   gibi sahne tasarımcılığının kurucularını anlatıyor.  Hem  artık kimselerin önemsemediği vefa  borcunu yerine getiriyor, hem de gelecek kuşaklara yol gösteriyor...

Daha nice yaratıcılıklara, nice güzellikler, nice  düş gücüne diyorum sevgili Osman Şengezer!

Cumhuriyet - 24 Aralık 2010