Safranbolu Buluşması:Türkiye'nin Aydınlık Yüzü

Üç gün boyunca Türkiye'nin aydınlık yüzünü yaşadım. Üç gün boyunca kendilerini, geçmişin birikimlerinden daha güzel bir gelecek yaratmaya adamış insanların yaratıcılığı, emeği, çabası ve inancına tanıklık ettim. Kamu, yerel, sivil, özel birlikteliğin gücüyle ben de güçlendim. Üç gün boyunca içim umutla doldu…

Safranbolu'daydım. Tarihi Kentler Birliği'nin (TKB) "Safranbolu Buluşması"nda… Karabük ve Zonguldak valileri, Türkiye'nin çeşitli yörelerinden, illerinden gelmiş 40 Belediye Başkanı, 80 Belediye temsilcisi, bilim adamları, Sivil toplum kuruluş temsilcileri, aydınlar ve kentlerini gözlerinden sakınan Safranboluların bir araya geldiği buluşma…

Seçmene değil gelecek kuşaklara

Bunca belediye başkanın bulunduğu bir buluşmada, üstelik yerel seçimler bunca yaklaşmışken , biliyorum inanması güç ama, kimse, hiç kimse , seçim yatırımı yapmıyordu. Her biri ve hepsi seçmene değil, gelecek kuşaklara sesleniyordu.

Halk dalkavukluğunun , popülizmin en gözde olduğu şu dönemde, onlar seçildikleri dönemden değil, üç - beş bin yıllık birikiminden, kentlerinin birikiminden, evrensel kültür değerlerinden, "koruma" ve "kalkınma" kavramlarının eşgüdümünden konuşuyorlardı. Bilime, bilgiye dayanan bir dille ama hayatın içinden konuşuyorlardı. Çünkü onlar ve kentleri Tarihi Kentler Birliği'nin üyesiydi.

Bu gazetenin okurları Tarihi Kentler Birliği'nin ne olduğunu biliyordur. Ben yine de anımsatayım: 2000 Yılında kuruldu. Tarihi ve doğal çevre korumasına, uygarlık mirasına ve birikimine , kültür değerlerine, yerel yönetim politikalarında önem ve ağırlık veren kentlerin katılabildiği bir birlik… Yerleşme dokusunu kentsel sit, arkeolojik sit, tarihsel sit, doğal sit olarak tescil ettirmiş kentlerin katılabildiği bir birlik…

Avrupa Birliği'nin kapılarını zorladığımız bir dönemde, bu birlik, çoktan Avrupa Tarihi Kentler Birliği'nin üyesi olmuş, hatta 2002'de yönetim kuruluna girmişti bile. Cumhurbaşkanı Sezer, kuruluş toplantısına da katıldığı "Tarihi Kentler Birliği"ni, Türkiye'nin batıya yolunu açacak bir girişim olarak nitelendiriyordu. Avrupa Birliği'nin "koruma" ile "kalkınma" arasındaki bağlantıyı öne çıkaran "koruma politikaları" ve herkesin katıldığı, farklı kimliklerin kendini ifade edebildiği "kültürel demokrasi" ilkelerini savunan bir kuruluş…

Safranbolu Buluşması'nda, Birliğin "Koruma Ödülleri" verilecekti. 2003 Yılının başarı Ödüllerini alan belediyeler ,Safranbolu, Mudurnu ve Yalvaç'tı. Özendirme Ödülleri ise :Ürgüp, Altındağ ve Kuşadası Belediyeleri'nin. Bu yıl ilk kez bir de "Metin Sözen Ödülü" verildi. Birliğin kuruluşuna önayak olan , tüm yaşamında, kültür birikimlerine ve uygarlık değerlerine sahip çıkmak ve sürdürmek yolunda emek veren Metin Sözen'in adını taşıyan ödül, Yalvaç Belediyesine verildi. (Ödül gerekçeleri ve ayrıntıları bu köşeye sığmayacağı için ayrı bir yazı konusu olabilir.)

Dünden Bugüne

Buluşmaya ev sahipliği yapan Safranbolu'da başlamıştı her şey. Neredeyse 30 yıl önce… Ve Safranbolu'da yeşeren "koruma" olgusunu taa o zamanlar en çok gazetelerine taşıyan Oktay Akbal ve ben "ilk adımları", anımsamak, anımsatmak üzere bu toplantıya çağrılıydık. Bizim söz aldığımız oturumu Oktay Ekinci yönetiyordu. Ama zaten o, hem mimar, hem yazar , hem korumacı kimliğiyle, yalnız Safranbolu'nun değil, Türkiye'nin tüm illerinin koruyucu meleği ya da cengaveri ve Birliğe emeği geçmiş kimse.

Nasıl unutabilirim Kızıltan Ulukavak'ın Belediye Başkanlığı yaptığı (1975-80) dönemini! Geleneksel evlerini terk edince rüya görmekten kesilenleri; kömür, odun ateşi yerine gazla pişen böreğin tadının kaçtığını… Nasıl unuturum insan kaynağının güç seferberliğini; İstanbul Teknik Üniversitesinin çabalarını, evlerin korunmasından sokağın, dokunun, havzanın korunmasına geçişi; "evlerin içi sizin, dışı hepimizin" sloganını… Nasıl unuturum o dönem İmar İskan Bakanlığı'nın "eskiye rağbet olsa bit pazarına nur yağardı" diye alınan kararlara karşı çıkışını…

Bugün Safranbolu, kıvanç , övünç nedeni. Çünkü belleğine sahip çıktı. Gelecek için geçmişe sahip çıkmakta, Safranranbolu'dan yola çıkılmıştı. Bugün Türkiye'de 3216 belediyeden 130'u Tarihi Kentler Birliği Üyesi. Tümü aynı çaba içinde. Belleklerini yitirmeyen kentlerin, toplumların, geleceğe kalacağının bilincindeler. Siyaseti aşan bir duyarlılıkta bütünleşmişlerdi.

Bu bilince ulaşmakta belki geciktik ama sonunda oldu. Buraya varmakta, toplantıda herkesin vurguladığı gibi atanmış ve seçilmiş yöneticilerin, Sivil Toplum Kuruluşlarının (en başta teşekkürler ÇEKÜL ve Mimarlar Odası , Üniversitelerin, kimi hocaların (Teşekkürler Cevat Geray , Ruşen Keleş, Oktay Belli) ve adlarını sayamadığım nice insan ve kuruluşun birlikteliği, güç birliği var.

Bugün 130 kent, yarın 430, 830 kent… Neden olmasın…
Safranbolu Buluşmasında, ben Türkiye'nin aydınlık yüzünü gördüm. İçimde bir umut, bir umut…

25 Ocak 2004- Cumhuriyet