Latife Hanım

İpek Çalışlar’ın , Doğan Kitap’tan çıkan “Latife Hanım” adlı kitabını biraz önce bitirdim. 500 kusur sayfalık kitap bir haftadır elimden düşmüyordu…

Sarsıldım. Etkilendim. Heyecanlandım... Öğrendim, bugüne dek hiç bilmediklerimi, duymadıklarımı, okumadıklarımı , ayırtına varamadıklarımı öğrendim… Bugüne dek öyle değil de böyle düşünmemizi, öyle değil de böyle yorumlamamızı , bilmemizi, ezberlememizi isteyenlerin dayatmacılığına öfkelendim, isyan ettim… Kah göz yaşlarımı tutamadım, içim acıdı; kah güldüm, gülümsedim, kahkahalar attım… Kimi zaman bir polisiye roman okurmuşçasına, merakla, soluk soluğa çevirdim sayfaları; kimi zaman aynı paragrafı tekrar tekrar okuyarak , elimde kalem satır altlarını çizerek , notlar alarak okudum… Bitirdiğimde Latife Hanım’a sevgim ve saygım bin kat çoğalmıştı. İpek Çalışlara da öyle.

Bugüne dek anlatılandan, yazılandan, bilinenden çok farklı bir Latife Hanım portresi çıkarıyor karşımıza İpek Çalışlar , bu dört dörtlük biyografide.

Bu portreden önce, İpek Çalışların başarısının, inandırıcılığının, gerçeği yakalamasının izlerini sürüyorum:

Önce müthiş bir araştırma yapmış: Bugüne dek yayınlanmış tüm kitaplardan öte, hem yurt içinden hem yurt dışında(özellikle A.B.D., İngiltere, Fransa ve Almanya’da ) Latife Hanım’a yer veren tüm gazeteleri taramış, çok geniş bir yelpazeye yayılan tüm kaynakları değerlendirmiş…

Aynı konuda, aynı olaylar karşısında benzer ya da farklı görüşleri, hatta kimi zaman birbirinin tam tersi düşünceleri, kanaatleri, anlatımları bir arada sergilemekten , kullanmaktan kaçınmamış ve bunlara, dayatmadan uzak, kendi yorumunu getirmiş, okuyucuya da kendi yorumunu yapma hakkını tanımış!

Latife Hanım’ın kimliğini , kişiliğini, Mustafa Kemal’le ilişkisini en geniş çevresiyle ele alıp, Türkiye ve dünya konjonktürüne oturtmuş.
Tüm bu malzemeyi, “Kadın duyarlığı” sözünü çok sevmiyorum, “İnsan duyarlığıyla” , politik kaygılardan uzak, ama, kadın bakış açısından irdelemiş. (Boşanmadan sonra Latife Hanım’a önce bir dışlama, tecrit, yok sayma; derken olumsuz bir imaj yaratma; Atatürk’ün ölümünden sonra ise müthiş bir karalama seferberliğine girildiğini unutmayalım!)

Latife Hanım, sekiz dil bilen, hukuk eğitimi görmüş, akıllı, zeki, kültürlü, dünya politikası üzerine derin birikimi olan , bağımsız, özgür, kadın erkek eşitliğine inanan, kendi fikirleri olan, muhakeme gücü olan bir kadın. Daha kadınların siyasal hakları yokken, Mustafa Kemal’e “Ben Milletvekili olmak istiyorum” diyen kadın…

İpek çalışların da belirttiği gibi Atatürk üzerine yazılan kitaplarda, Latife Hanım’ın politikaya ilgisi hep bir kusur, bir yanlış, bir haddini bilmezlik diye yorumlanır. Ne de olsa politika erkek işidir!

Oysa tanıştıkları andan başlayarak, iki buçuk yıllık evlilik boyunca da Latife Hanım’ın Mustafa Kemal’e çalışmalarında yardımcı olduğunu, düşüncelerini ona aktardığını, onunla özgürce tartıştığını görüyoruz bu çalışmada.

Latife Hanım, kadının peçesini atmasını bir özgürlük kavgası olarak görüyor, kadınların siyasi temsil hakkını savunuyor, çokeşliliği sona erdirecek Medeni Kanun Projesini destekliyor, eğitimin dinden ayrılmasının kadınların ilerlemesi için şart olduğunu savunuyor. Kocasıyla Anadolu’nun her yerini dolaşırken, konuşmalar yaparken kadınlar için bir rol modeli oluşturmaya çalışıyor. Türkiye’de kadın haklarına ilişkin en önemli adımlar, o dönemde atılıyor… (Siz söyleyin erkek egemen toplumda nasıl sevilir böyle öncü bir kadın!)
Şimdiye dek, bu evliliğinin sona ermesine aklım ererdi de, Mustafa Kemal’in Latife Hanım’la niye evlendiğine bir türlü yanıt bulamazdım. Şimdi anlayabiliyorum: Mustafa Kemal ancak kendi eşiti olan, kendi gibi bir kadınla , ancak Latife Hanım’la evlenebilirdi.
Herkesin okuması gerektiğine inandığım “Latife Hanım” kitabı için sonsuz teşekkürler İpek Çalışlar!

25 Haziran 2006- Cumhuriyet