Kıskançlık nöbetlerim…

İki gün önce bu sayfalarda, İtalya’nın Friuli Venezia Giulia (FVG) bölgesiyle İstanbul arasındaki ilişkileri , “Türkler Avrupa’da” başlığı altında toplanan sanatsal etkinlikleri sizlerle paylaştım. Ancak, elbet tüm yörenin özellikleri ve nitelikleri Türkiye’ye, Türk kültürüne duydukları ilgiyle sınırlanmıyor… Bugün Pazar sizi FVG Bölgesinde çok kısa bir gezintiye çıkarıyorum. (daha genişi için Gezi Ekimizi bekleyeceksiniz…) Gezinti boyunca zaman zaman kıskançlık nöbetlerim tuttu. Ne zaman nerede, artık onu bulmak size kalıyor… İşte birkaç satır başı:

x

Trieste’deyim: FVG Bölgesinin merkezi... Habsburg’lar tarafından ticaret limanı olarak kurulmuş. Geçmiş görkemi, zenginliği , Eski Roma, Venedik, Bizans, Gotik, Rönesans , Barok, “Art Nouveau” mimari yapı tarzları yan yana uyum içinde yerli yerinde duruyor. Tıpkı Slav, Germen,Latin kökenli insanları gibi…

James Joyce’dan İtalo Svevo’ya ( ikisinin de caddelerindeki heykellerine sarılıp öpebilirsiniz!) birçok sanatçının burayı benimsemesinin nedeni, geçmişin nostaljisiyle, bugünün dinamizmini ve geleceğe atılımı iç içe harmanlaması olabilir…

Nüfusu 210 bin ama 30 kadar tiyatroları var. (Milano gibi diyorlar.) Bununla müthiş övünüyorlar!

20 Yıl önce İtalya’nın en yoksuluyken bu gün kişi başına gelir 25 bin Euro. (Yine, Milano gibi diyorlar!)

Dikkatimi çeken bir nokta: Bir ana caddede onarım kazısı vardı. Baktım koca iş makinelerinin altına tahta platformlar döşemişler. Bu ne diye sordum. Çalışırken, Roma döneminden kalma taşlar bozulmasın diyeymiş! En son ne zaman onarım gördü bu cadde? Hesap kitap yaptılar, 24 yıl önce dediler. Herhalde 24 ay olmalı dedim. Hayır, 24 yıl önceymiş…

X

Udine’deyim: Bögenin tam ortasında. Bu kentin adını, okuldaki sanat tarihi derslerinden biliyorum. Burası 18. yüzyıl ressamı , fresk ustası Tiepolo’nun şehri. Zaman az, Tiepolo’nun eseri çok. Şimşek hızıyla, onun eserleriyle bezenmiş, sonradan müzeye dönüştürülmüş Papalar Sarayını ve Udine Katedralini dolaşıyorum. Mimariyle resim sanatını bir arada yoğuruşuna; resme (dinsel bile olsa) güncel yaşamın aydınlık yüzünü , aydınlık renklerini katmasına; mimariye resimleriyle sonsuzluk eklemesine tanık oluyorum.

Gördüklerimi hazmetmek için bir kahve bulmalıyım. Rehberimiz , dünyalar akıllısı Anna, bizim bin yıllık kahvemize gidelim diyor. Gidiyoruz… “Bin yıllık” laf gelişi elbet. Ama annesi de, büyük babası da aynı kahveye gidermiş… Sahi siz geçen yıl gittiğiniz kahveyi, doğduğunuz evi, gittiğiniz ilkokulu bulabiliyor musunuz?

X

Gül ile üzümün aşkı: Trieste ile Udine arasında uçsuz bucaksız üzüm bağları…. Bildiniz, şarap bölgesi. Sıra sıra bağlar, set set yamaçları, rüzgarlı tepeleri, uçsuz bucaksız ovaları kaplıyor. Dikkatimi çekti: Bağlarda birkaç sıranın başında bir gül fidanı, gül dalı, açmış güller…

Açıkladılar: Eskiden toprak ölçümleri için teknoloji yokken, her sıranın başına bir gül dikilirmiş ki, toprağın niteliği anlaşılsın diye. Gül açmazsa demek ki, toprağın bir sorunu var! Bugün o işlevi gelişmiş araçlar görüyor. “Ama o kadar güzel görünüyordu ki bu geleneği sürdürdük” dediler…

Gülle üzümün aşkını da kıskanmadım değil doğrusu. Biz, bırakın “güzel”i kovalamayı, bağcılığı, şarapçılığı öldürmek yok etmek için elimizden geleni yapıyoruz…

Neyse bizim güllerimizin de bülbülü var diye teselli bulacakken, arkadaşlardan biri demez mi, “Bu İtalyanların hiç aklı yok! Vereceksin buraları, bu kentleri, bizim Turizm ve Kültür Bakanlığına ya da yerel yönetimlere, tatil siteleri, gökdelenler, alışveriş merkezleri, bak ne rant getirir!“

Gerçekten şu İtalyanlar bir toplumsal bellektir tutturmuşlar! Ülkemin gezginci ruhları, en iyisi siz bir an önce Friuli Venezia Giulia bölgesini gidin keşfedin! Bakarsınız AB süreci, kültürel ekonomik ilişkiler vb. derken, adamları bize benzetmeye kalkarız…

Cumhuriyet -1 Ekim 2006