Karanlığın İçindeki Umut

Salzburg Festivali 3
                         Müzik : Karanlığın İçindeki Umut

            Salzburg "teneffüsü", "soluklanmam" bitmek üzere... Bu son yazıya  iki konser bir opera sığdırmaya çalışmaktayım! 
            Malum Salzburg Mozart'ın kenti. Oradaki hiç bir festival onsuz olamaz.  Bu yıl  Mozart'ın  "Figaro'nun Düğünü Operası" yeni bir prodüksiyonla  çıktı karşımıza. Bugüne dek  defalarca izlediğim, eserin , en gülünç, en sürükleyici,  en eleştirel  olanıydı.

            Aşağıdakiler- Yukarıdakiler

             Viyana Filarmoni'yi  Maestro Dan Ettinger'in  inceliklerle yönettiği  operayı, Sven -Eric Bechtolf  sahneye koymuştu.  Efendiler- uşaklar arasındaki çatışma... Feodal geleneklere uygun olarak kontun,  evlenecek hizmetçi üzerinde "ilk gece hakkı" ...  Kocasının çapkınlığından bıkan  Kontes'in,  hizmetçiyle bir olup kurduğu kumpas...  Entrikalar ve mutlu son! 

            Oyunu 1900'lerin başına yerleştirmiş yönetmen.  Sahnede iki  katlı,  bol bölmeli bir dekor. Odalardan hollerden birbirine geçişler, kaçma-kovalama- saklanma -yer değiştirme için müthiş elverişli  olanaklar sağlıyor.

             BU yorumda benim en hoşuma giden,   keskin ayırımlar (iyiler-kötüler; yoksullar-varlıklılar) şematik etiketlemeler, klişeler olmaksızın, çok yumuşak  geçişlerle ilişkilerin ortaya çıkarılmasıydı. Böylece hem güldürürken hem de eleştiri çok daha etkili oluyordu.  
            Ön planda ise  o muhteşem müziğin ve her notanın hakkını veren müzisyenler ve şancılar. İki olağanüstü soprano  Martina Jankova (Susanna) ve Anett Fritsch (Kontes) ; iki usta basbariton,  çok dinamik  Adam Plachetka (Figaro) , dinleyiciyi avucunun içine alan Luca Pisaroni (Kont) , müthiş karizmatik   mezzo soprano Margarita Gritskova (Cherubino) ve   en ufak role dek her şancı mükemmeldi.

            Müzik neye yarar?

            Yerim bitmek üzere kısadan söylemeliyim:  Salzburg Festivalinde dinlediğim iki konser  bir kez daha  "müzik neye yarar?" sorusu üzerinde düşünmeme yol açtı.

            Bunlardan biri Riccardo Muti yönetiminde Viyana Filarmoni Orkestrası. Solist ,  Anne-Sophie Mutter.  Önce Çaykovski'nin keman konçertosu. Ardından Brahms 2. Senfoni.   Tek sözcükle kusursuzdu.

             Bu konser efsanevi Maestro Karajan onurunaydı.  30 yıl önce ayni orkestra ayni solisti ayni programda o yönetmişti Salzburg Festivalinde.

            Anne-Sophie Mutter için kimi eleştirmen  günümüzde ondan iyisi yok diyor. Bilemem. Gözlerime ve kulaklarıma, en çok da ruhuma   muhteşem bir ziyafet çekerken gözyaşlarıma engel olamıyordum.

            İkinci konser ise  Daniel Barenboim  yönetiminde Batı-Doğu Divan Orkestrası konseriydi.

             Barenboim ve Edward Said, daha güzel bir dünya, barış içinde bir dünya için bir araya gelip bu orkestrayı kuralı yıllar oldu.  Dünyaya hele Ortadoğuya barış gelmedi. Ama Divan Orkestrası asla vazgeçmiyor!

            Beethoven'in üçlü konçertosunu bu genç ve yetenekli orkestradan dinlemek muhteşemdi. Piyano'da Barenboim, kemanda  İsrailli Guy Braunstein ve  viyolonselde Iranlı Kian Soltani ...
            Konser sona erdiğinde   millet ayağa fırlamış, müzisyenler kadar  farklı  bir dünya umudunu da alkışlıyordu.

            Müzik neye yarar sorusunun yanıtı da galiba buydu: Şu acılı, şu kahrolası günlerde ruh sağlımızı korumanın bir yoluydu  müzik. Bu rezilliğin, bu kahbeliğin, bu savaşın bu öldürmelerin bir gün bitebileceğine ilişkin umut tohumları  ekme aracıydı... Umudu yeşertme yolu... .

            Salzburg'lu Mozart, 35 yaşında, yokluk ve yoksulluk içinde öldü. Geriye 600’ü aşkın eser bıraktı: Senfoniler, konçertolar, operalar, sonatlar, oda müzikleri vb… Belki de Mozart’ın en önemli özelliği , en karamsar eserinde bile bir umut ışığı yakmış olmasıdır... Yani, bugün, yeryüzünde en çok ihtiyacımız olan şey...

Cumhuriyet- 23 Ağustos 2015