Harf Devrimi ve Bir Usta: Etem Çalışkan...

"Kaligrafi, güzel yazı yazma sanatıdır. Sadece güzel yazmak onu sanat yapmaz, ona yorum getirmek gerekir."
" Sanat kurallar içerisinde kuralsızlıktır. Eğer kurallar içerisinde kuralsız çalışmazsan hep yapılanı, öğrendiğini yapmış olursun”...
Yıllar sonra Etem Çalışkan'la bir araya geldiğimde, aklımda hep ondan duyduğum ve belleğimde yer etmiş bu iki tümce vardı... İşte karşımda her zamanki derviş  haliyle edasıyla oturuyor.   90 Yaşını geride bırakmış. Yarınlara hazırlanıyor.   
Onu tanımayanlar bile, farkında olsalar da olmasalar da ona ilişkin çok şey biliyor ya da paylaşmışdır... Atatürk'ün en sık gördüğümüz en güzel tabloları, Anıtkabir resimleri  onun elinden çıkmıştır. Paralarda, pullarda, 100 yıl afişlerinde  onun imzası vardır. Okuduğunuz kitapların kapakları, satın aldığınız kartpostallar,   rastladığınız afişler, gelmiş geçmiş nice ünlü kaligrafik eser, onun çizimidir...  
Ethem   Çalışkan , gazeteci, ressam ve hattat. Çalışmadığı gazete hemen hemen yok gibidir: Yeni Sabah, Zafer, Öncü, Dünya, Akşam, Milliyet, Hürriyet.... Milliyet Gazetesinde yıllar boyu odalarımız yanyanaydı. Onların ki  de ne oda!  Bir masada Etem Çalışkan , bir masada  muhteşem Altan Erbulak, çizer ha babam çizerler.

DÜNDEN BUGÜNE    

Etem Çalışkan' ı daha yakından tanımanız için birkaç satırbaşı:
Tarsus’un Göçük Köyü’nde doğdu (1928)  Mersin’de ilk eğitim, sonra bir baykuşun sırtında ver elini  İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi...  Sabri Berkel’den desen, Emin Barın’dan yazı, Namık Bayık’dan afiş ve grafik dersleri...  Emin Barın'ın 35 yıl boyunca öğrencisi ve asistanı...  Anıtkabir’deki yazıtların yazılmasında Prof.Barın’ın yardımcısıydı...  
Akademi'de sanat öğrenciliğini sürdürürken gazeteciliğe başladı. Sınıfta  dostları arasında Zeki Müren, Çolpan İlhan, Erol Keskin, Pekcan Koşar var...
Hep çalıştı, hep çalıştı. Ben de tanığım... Bir de Atatürk aşkına, Cumhuriyet bağımlılığına ve yazı sevdasına tanığım...
Etem Çalışkan Milat olarak İsa'nın doğuşunu değil,  yazının icadını , çivi yazısının icadını kabul eder. Ona göre şimdi yıl 2019 değil, 6019'dur!
"Ne param var , ne pulum / Ben de böyle bir kulum" dercesine  derviş hayatı sürdü ve sürmekte... 

YARIN 1 KASIM

Şimdi durup dururken Etem Çalışkan'dan söz etmem boşuna değil. Yarın 1 Kasım. Harf Devrimi'nin yıldönümü.  
1 Kasım 1928'de yeni yasama yılı başlarken,  Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in açılış konuşmasıyla birlikte  “Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun” oybirliğiyle kabul edildi.  O ünlü konuşmada ulu önder , milletin yüzde onu okuma yazma bilir; gerisi bilmezse bunun insanlık ayıbı ve  utanç verici olduğunu vurguluyor  ;  “Yeni Türk harflerini çabuk öğrenilmelidir. Her vatandaşa, kadına, erkeğe, hamala, sandalcıya öğretiniz. Bunu vatanseverlik ve milliyetçilik görevi biliniz." diyordu.  Böylece Osmalı'dan beri  Türkçeye uygunluğu tartışılan Arap alfabesi yerini Latin  harflerine dayalı Türkçe alfabeye bırakıyordu. 

İşte Etem çalışkan dev bir retrospektif resim sergisi açmak için 1 Kasım'ı seçmişti. Latin Harflerle geleneksel Türk sanatları arasında önemli bir yer tutan  kaligrafiyi buluşturan hocaların hocası  böylece geçmişle gelecek arasında bir köprü kuruyordu.
Sergi 1 Kasım'da Etem Çalışkan'ın doğduğu  Mersin'de açılıyor. MBB Kongre ve Sergi Sarayında.(saat 18:00'de)  Ona kitaplarımla birlikte ben de eşlik ediyor olacağım. Sonra da biricik eşsiz Muazzez İlmiye Çığ da bize katılacak ve üçümüz birlikte hem harf devrimini konuşacağız ; hem de  dünden bugüne bir yolculuğa çıkacağız. Yolu  o tarafa düşenleri bekleriz...

31 Ekim 2019