Genco’ya mektup

Anladınız elbet, mektup canım arkadaşım eşsiz tiyatrocu Genco Erkal’a. Sadece ilk adıyla anılan kaç sanatçımız var ki?

Sevgili Genco yarın 6 Şubat, büyük Maraş depreminin yıldönümü. Çevre ve şehircilik bakanı tehlike var, tehlike var, diye anımsadı depremi ama tıpkı Hatay depremi, Bolu yangını ve daha nice insan kaynaklı afet konusunda olduğu gibi bir öneri ya da çözüm sunmadı. Çünkü mesele başka. Baştan başlıyorum mektuba:

Sevgili Genco,

Sen gideli, iktidar kültür alanındaki zayıflığını örtbas etmek için, daha doğrusu cumhurbaşkanının deyişiyle “kültürel alandaki sıkıntılarını” ortadan kaldırmak için; kültürel hegemonyalarını ilan etmek için var gücüyle seferberlik başlattı. Para pul, “İtibardan tasarruf olmaz”, saraylar ihaleler ormanlar kıyılar yetmedi, kurdukları vakıflar, uyguladıkları şiddet az geldi, illaki de kültürel egemenlik isteniyor!

(Hatırlasana, 12 Eylül sonrasında da Evren ressamlığa soyunmuş, sermaye sahipleri akın akın resimlerini satın almaya koşmuştu. Onun “sanat sevdası” bunlarınkinin yanında çok masum kaldı. Bunlar daha örgütlü: Biat etmeyen sanatçıları, yöneticileri, menajerleri, sokaktaki insanı doğru yargı kıskacına yolluyorlar.)

Gelelim şimdi niye sanat seslendiğime. Durup dururken değil. Son günlerde sadece ben değil, çok insan seni anıyor. Neden mi? Bertolt Brecht yüzünden. (Ah Brecht sen nelere kadirsin!)

‘HALKIN EKMEĞİ’

Hani Ekrem başkan ve Mansur başkan Çağlayan Adliyesi önünde el ele, orada destek için toplanan on binlerin önünde birlik ve dayanışma fotoğrafı verdi ya... O gün bugün “Kurtuluş yok tek başına; ya hep beraber ya hiçbirimiz” paylaşımı bol bol yayıldı ya... İşte iktidarın başı buna çok öfkeledi. 70’lerin terörist solcu sloganı gibi sandı. İmamoğlu bu sözün Bertolt Brecht’in “Ya Hep Beraber Ya Da Hiçbirimiz” başlıklı şiirinden alıntı olduğunu açıkladı ve gülümseyerek şu muhteşem yorumu yaptı: “Bu, kitap okumak ya da okumamak arasındaki bir kavramla ilişkilidir.” (Bu da beni hooop Turgut Özal’a ne okuduğu sorulduğunda “Ben sadece Tom Miks okurum” deyişine götürdü. Sonradan pişman oldu herhalde ki “Şaka yaptım” diyecekti. Oysa çok ciddiydi.)

Bize Bertolt Brecht’i sen sevdirdin! Hem oyunlarını hem şiirlerini. En çok senin ve Yılmaz Onay’ın, A. Kadir’in ve Asım Bezirci’nin çevirileriyle okuduk ve dinledik onları. 9 ciltlik “Halkın Ekmeği”nde geçer o şiir: Spartaküsten günümüze süregelen bir durumu açıklar. “Kim mi kurtaracak seni, köle?” diye başlar; her bölüm sonunda tekrarlanan dörtlük şöyledir. (Elbet günümüz de gladyatör savaşlarının yerini ekonomik savaşlar aldı; “yumruk” her tür şiddetin, “zincir” ise adaletsizliğin simgesi oldu.)

“Ya hep beraber ya da hiçbirimiz.

Kurtulmak yok tek başına yumruktan ve zincirden.

Ya hep beraber ya da hiçbirimiz.”

Dünya nerelere gidiyor biz nelerle uğraşıyoruz. Bu arada canım arkadaşım, buralar bildiğin gibi. Sana bu mektubu yazarken öğrendim: Erkekler, Ocak 2025’te en az 28 kadını ve dört çocuğu öldürdü, en az 39 kadına şiddet uyguladı, en az 13 kız ve oğlan çocuğunu istismar etti, 11 kadını taciz etti. (BiaNet)

Canım Genco geçen hafta içinde içimi en acıtan haber Cumhuriyet’te Figen Atalay’ın paylaştığı bir haberdi. Ülkemizden beyin göçü üzerine yapılan bir araştırmayı paylaşıyordu. “İyi eğitimli gençler neden gidiyor?” sorusunun yanıtını veriyordu araştırma: “Para değil adalet için.”

İktidar 20 yıldır paraya, paralıya verdiği önemi adalete verseydi zaten bu duruma düşmezdik.

Ne diyor Brecht: “Bilin: Halkın ekmeğidir adalet/ … / Azaldı mı ekmek, başlar açlık/ bozuldu mu tadı, başlar hoşnutsuzluk boy atmaya// Bozuk adalet yeter artık! Kötü adalete son! Sevgisiz pişirilmiş, bilgisiz yoğrulmuş!”