Bellek kaybına karşı mücadele...

Dün gazetemiz Cumhuriyet’in manşeti “Dava yağmuru”ydu. Dava üzerine dava açılıyor; soruşturmaların, gözaltıların sonu gelmiyor. Siyasetçiler, belediye başkanları, yazarlar, gazeteciler, iş insanları, esnaf, sosyal medya kullanıcıları, sokaktaki insan... Özetle biat etmeyen, AKP’ye övgüler sunmayan herkes tehdit altında. Korku imparatorluğu inşa etmenin güvencesi ve rahatlığı içinde iktidar yitirdiği gücü geri getirmeye çalışıyor. Bu durumda ben edebiyata sığınıyorum.

‘SUÇLUSUNUZ’

Ataol Behramoğlu’nun “Suçlusunuz” kitabı elimden düşmüyor son günlerde.

“Suçlusunuz umudun cellatları/ Katilleri iyiliğin, merhametin/ Ellerinizde çocuk kanı/ Ruhunuzda küf, nefret, irin” diye başlayan ve kitaba adını veren “Suçlusunuz” adlı uzun şiiri şu dörtlükle biter:

“... Sonra hiç yokmuşsunuz gibi unutulup/ Silineceksiniz dünyanın belleğinden/ Bir korku ve ibret öyküsü kalacak/ Gelecek kuşaklara sizden.”

Çok doğru. Ataol Behramoğlu’nun şiirleri güncel olandan beslenir ama şiirinin olanaklarıyla güncel olanı aşar ve süregelir. Şairlik kadar aydın insan olmanın gereğidir bu sanki. Bu olguya 68’den beri tanığım.

Zaten PEN Yazarlar Derneği’nde şubat ayı kitabı olarak tüm eserlerini seçtiğimizde vurguladığımız gibi: “Bir Gün Mutlaka diyeli, yarım yüzyılı geçti. O ‘bir gün’ün özlemiyle, tutkusuyla, direnciyle hep genç kaldı, diri bir akıl, coşkulu bir yürek ve isyancı bir şair olmayı sürdürdü, sürdürüyor.”

KAYIPLARIMIZ: LİZ BEHMOARAS

2024’ün son aylarındaydı. Adıma imzaladığı kitabında, benim bir röportajımın onun kitabına sağladığı “büyük katkı”dan söz ediyor, bana bunun için muhteşem bir teşekkür ediyordu. Vefasızlığın egemen olduğu ülkemizde doğrusu beni çok duygulandırmıştı. Hemen telefonla aradım. Ben de ona teşekkür ettim. Sadece bu son kitabı için değil, yazdığı tüm kitaplar için ve vefa duygusu için. Daha dün gibiydi.

O son kitabının adı “Küçük Dev Kadın AZRA”, yazarı Liz Behmoaras’tı. Onu bugün, son yolculuğuna uğurluyoruz. 75 yaşındaydı. Kendini daha çok bir araştırmacı, bir yazıcı olarak görür ve her fırsatta “Benim işim gücüm bellek kaybına karşı mücadele etmektir” demeyi severdi. Yayımlanan ilk kitapları bunun kanıtıydı: “Türkiye’de Aydınların Gözüyle Yahudiler”, “Kimsin sen Jak Samanon”, “Yüzyıl Sonu Tanıklıkları: Akdenizlilik , Kimlik ve Enteltüalizm”...

Bellek kaybına karşı mücadele etmenin dışında bir derdi daha vardı. Kimlik mücadelesi ve toplumsal tarih... Ama en çok biyografi kitaplarıyla edebiyatımıza damga vurdu: “Mazhar Osman Kapalı Kutudaki Fırtına”; “Suat Derviş: Efsane Bir Kadın ve Dönemi”, “Küçük Dev Kadın: AZRA”. Her biri erken Cumhuriyet yıllarının sosyal politik ekonomik ve idealist dönemlerine yer veren eserlerdir. Ah bir de. 68 kuşağına adeta bir sevgi ve saygı duruşu olan, “Lale Puddin Shop” kitabını unutamam. Artık dinlenebilirsin Liz Behmoaras.

DERİN TÜRKÖMER

Derin Türkömer arkadaşımdı. Geçen hafta sonsuzluğa göçtü. Kimileri onu işadamı, avcı, doğa tutkunu, Şeniz’in sevgilisi, Zeyno’nun ağabeyi, Ali Murat Sinan ve Güngör’ün babası olarak da tanıyabilir. Osmanlı tarihine, avcılık ve doğaya olan tutkusuyla yazı dünyasına katıldı. Kendi deyişiyle Robert Frost’un “Yol Ayırımı” şiirindeki gibi, az gidilen, az katedilen yollara saptı hep. Her yol ayrımında zoru, bilinmeyeni, Aydınlanmayı ve entelektüel dostlukları seçti.

Furneaux’un “Tuna Nehri Akmam Diyor”, De Busbecq’in “Türk Mektupları”, Hampden’in “Hobart Paşa’nın Anıları”, Runciman’ın “Konstantinapolis Düştü”, G. Goodwin’nin “Yeniçeriler”, John Stoye’nin “Viyana Kuşatması” gibi sayısız zor eseri dilimize çevirdi. Kendi deneyimlerinden yola çıkarak özgün kitaplarını da yazdı: “Avcı Prenses Zeyneb Halim ile Sohbetler”, “Av Tutkusu ve Avcı” ilk aklıma gelenler.

Hoşça kal sevgili dostum. Eğer o başka dünya varsa, orada arkadaşın Ahmet’imi benim için kucakla.